در این مقاله از اینتل دک قصد داریم در مورد رایج‌ترین سقفی که در ساختمان‌سازی از آن استفاده می‌کنند با شما صحبت کنیم. سقف تیرچه بلوک دارای مراحل نصب ساده است که باعث شده‌است توجه اکثر سازندگان به اجرای این نوع سقف معطوف‌گردد.
امروزه می‌توانیم از انواع سقف‌های جدید ساختمانی در سازه‌های مختلف برای ساخت یا بازسازی ساختمان‌ها استفاده کنیم که یکی از رایج‌ترین آن‌ها سقف تیرچه بلوک است. از سقف تیرچه بلوک در ساختمان‌های بتنی و فلزی استفاده می‌شود. این نوع سقف دارای مزایا و کاربردهای بسیار است که درادامه به آن خواهیم پرداخت. البته در کنار مزایایی که دارد معایبی نیز در اجرای سقف تیرچه بلوک وجود دارد که مطالعه و آگاهی از آن‌ها خالی‌ازلطف نیست. برای آشنایی بیشتر با این نوع سقف با ما همراه باشید تا اگر در زمینه فعالیت‌های عمرانی کار می‌کنید یا قصد ساخت‌و‌ساز داشته و یا حتی می‌خواهید خانه‌ای خریداری کنید، از اطلاعات مفید این مقاله بهره‌مند شوید.
از این نوع سقف برای ساختمان‌های چندطبقه استفاده می‌شود. سقف تیرچه بلوک از دو جزء اصلی تیرچه و بلوک تشکیل شده که با بتن پوشیده می‌گردد. تیرچه بلوک نوعی دال یک‌طرفه است. حال خود تیرچه چیست و از چه مصالحی تشکیل شده‌است؟ تیرچه دارای یک پایه از جنس سفال یا بتن است. سیستم خرپایی با دو میلگرد کششی در پایین و یک میلگرد فشاری در بالا و هم‌چنین چندین میلگرد برای آرماتوربندی عرضی که به صورت مورب کار می‌شود دارد. بلوک چیست؟ جنس بلوک اغلب از سفال یا یونولیت است. بلوک‌های یونولیتی (یا از جنس پلی‌استایرن) از بلوک‌های سفالی سبک‌تر هستند و درنتیجه برای سبک‌سازی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در سقف تیرچه بلوک پس از قراردادن تیرچه‌ها و بلوک‌ها بین دو دهانه تیر اصلی، میلگردها و آرماتوربندی طبق نقشه بر روی سقف توسط مفتول‌هایی به یک‌دیگر متصل شده و سپس عملیات بتن‌ریزی صورت‌می‌گیرد. در اجرای این نوع سقف مقاومت خمشی بالایی به وجود می‌آید که تحمل بارهای عمودی را بیشتر می‌کند.
سقف تیرچه بلوک مانند سقف‌های دیگر دارای مزایا و هم‌چنین معایبی است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
اجزای اصلی تیرچه‌ها همان‌طور که قبلا نیز به آن‌ها اشاره شد عبارتنداز تیرچه، بلوک، میلگرد حرارتی، افت و میلگرد منفی و هم‌چنین بتن پوششی. متداول‌ترین نوع تیرچه، تیرچه بتنی است که با قالب فلزی یا سفالی ساخته می‌شود. این تیرچه‌ها با میلگردهای خرپای نمره ۶یا۸، میلگرد کششی با نمره ۶تا۱۶ و میلگرد فوقانی با نمره ۶ یا ۸ مسلح می‌شوند. ارتفای خرپا معمولا در سقف تیرچه بلوک ۱۶ سانتی‌متر است. برخی از سازندگان برای صرفه‌جویی در مصرف فولاد و هم‌چنین اتصال بهتر فولاد با بتن، از میلگردهای آج‌دار استفاده می‌کنند.
اندازه تیرچه معمولا بین ۸تا۱۲ سانتی‌متر و ضخامت آن ۴ سانتی‌متر است. برای ساخت تیرچه با عیار ۴۰۰الی۵۰۰ کیلوگرم سیمان در یک‌مترمکعب بتن ریز تهیه می‌شود که این بتن ریز از دانه‌های سنگی ریز ساخته می‌شود و در حقیقت بتن داخل قالب فلزی یا سفالی را تشکیل می‌دهد.
در بتن‌ریزی نکات بسیار مهمی وجود دارد. پس از بتن‌ریزی آن را با میزان لرزان ویبره می‌کنیم. اگر قالب فلزی باشد پس از سخت‌شدن آن را از قالب جداکرده و به مدت چندروز در آب قرار داده و به بازار عرضه می‌شود. اگر قالب سفالی باشد دیگر لازم به جداسازی نیست و همواره همراه تیرچه خواهدبود اما در این مدل روش نیز بتن باید چند روزی در آب قرارگیرد. تیرچه‌های بتنی پیش‌تنیده هستند. سطح مقطع آن‌ها شکل سپر است و دارای میلگرد فوقانی و خرپا نیستند. پس از اتصال میلگردهای تحتانی بتن‌ریزی انجام می‌گیرد و تا سخت‌شدن بتن، آن را در حالت کشش نگه‌می‌دارد که به‌همین‌دلیل به آن پیش‌تنیده می‌گویند.
بلوک در بین تیرچه‌ها قرار می‌گیرد و یک قطعه با ابعاد ۴۰*۲۰*۲۵ از جنس بتن و یا سفال است. این قطعه باری را تحمل نمی‌کند. در برخی از سقف‌ها که باید دارای ضخامت بیشتر باشند از بلوک‌های دو تکه استفاده می‌گردد. بلوک‌های دارای وزن کم عملکرد بهتری دارند به‌طوری‌که بلوک بتنی وزن حدود ۱۵تا۲۰ کیلوگرم و بلوک سفالی ۷تا۱۰ کیلوگرم مناسب هستند. وزن کم بلوک باعث می‌شود تا میزان بار مرده سقف کاهش‌یابد.
سطح بالایی بلوک برای بتن و سطح زیرین آن برای سقیدکاری داخلی ساختمان مورد استفاده قرارمی‌گیرد. بلوک یک خاصیت مکندگی دارد که باید عدد آن بین ۱۳ تا ۲۰ درصد باشد. اگر درصد آن از این میزان بیشتر باشد کل آب ملات را مکیده و جذب می‌کند که دراین‌صورت بلوک دیگر قابل استفاده نخواهدبود.
زمانی که تیرچه، بلوک و آهن‌ها در سقف قرار داده می‌شوند میلگردهایی در جهت عمودی روی میلگردهای فوقانی تیرچه با رعایت فاصله ۲۵تا۴۰ سانتی‌متر قرار می‌گیرد. این میلگردها میلگردهای حرارتی با قطرهای ۶.۸ یا ۱۰ سانتی‌متری هستند. این میلگردها به وسیله سیم آرماتوربندی به تیرچه‌ها متصل می‌شوند.
اجرای سقف تیرچه بلوک دارای مراحلی است که باید گام‌به‌گام و با توجه به نکات کلیدی انجام گیرد.
۱- تیرچه‌ها در بین دهانه قرار می‌گیرند.
در مرحله اول تک‌تک تیرچه‌ها به بالای دهانه توسط کارگران حمل شده که اغلب در فاصله‌های نیم‌متری ازهم قرارمی‌گیرند. سلامت تیرچه‌ها مخصوصا بتن پاشنه پای تیرچه در هنگام حمل و قرارگیری در جای درست بسیار مهم است.
۲- زیر تیرچه‌ها شمع‌بندی می‌شود.
شمع‌ها در فاصله ۱.۲۰متری در زیر تیرچه‌ها قرار می‌گیرند. در جهت عمود تیرچه‌ها از الوارهای چوبی که در فاصله ۱.۵متری هستند، استفاده می‌شود. خیز مناسب شمع‌بندی نیز برابر با ۲۰۰/۱ دهانه به طرف بالا است.
۳- بلوک‌ها در میان تیرچه‌ها قرار می‌گیرند.
بلوک‌ها می‌بایست تمام حفره‌های بین تیرچه‌ها را پر کنند. بلوک‌ها نقش قالب سقف تیرچه بلوک را دارند.
۴- میلگردهای افت و حرارت به اجرای سازه اضافه می‌شوند.
وظیفه میلگردها جلوگیری از جمع‌شدن و تنش حرارتی در بتن است. از میلگردهای با نمره ۶ یا ۸ و در فاصله‌های ۲۵ سانتی‌متری ازهم به صورت عمودی استفاده می‌شود.
۵- اطراف تیرچه‌ها قالب‌بندی می‌شود.
استفاده از قالب فلزی یا در بعضی مواقع قالب چوبی (قالب فلزی بهتر است) در اطراف تیرچه‌ها و تیرها باعث می‌شود تا تیرچه‌ها و تیرها در جای خود سفت و محکم شوند.
۶- مرحله آخر در اجرای سقف تیرچه بلوک، بتن‌ریزی است.
بتن‌ریزی مرحله آخر از مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک است. بتن‌ریزی از تراک میکسر و لوله‌ها به محل مورد نظر بتن‌ریزی پمپ می‌شود. پس از پمپ‌شدن باید کارگرانی در محل حاضر باشند تا با ماله بنایی سطح را صاف کنند. ضخامت بتن روی تیرچه و بلوک‌ها می‌بایست حداقل ۵ سانتی‌متر باشد.
اصولا سقف ساختمان‌ها دارای سه کاربرد محافظت از ساختمان در برابر بارش برف و باران و یا تابش آفتاب و سرما، انتقال بار و اثر میان قابه‌ای در انتقال نیروهای جاذبه ناشی از زمین‌لرزه و طوفان و غیره است. برای مقاومت در برابر این عوامل از سقف تیرچه بلوک، سقف کوبیاکس، دال و انواع دیگر استفاده می‌شود.
سقف تیرچه بلوک به دلیل واکنش بسیار خوب در برابر نیروهای جاذبه وارده، انتقال نیرو بدون ارتعاش و لرزش و هزینه پایین و سهولت در اجرا از پرکاربردترین و محبوب‌ترین سقف‌های سازه‌های مختلف است. در این روش از انواع جدید تیرچه‌های پیش‌تنیده و کرومیت استفاده می‌شود. همان‌طور که گفتیم اجرای سقف تیرچه بلوک بسیار راحت‌تر از سقف‌های دیگر مانند سیستم تونلی، لارج پنل و یا پستیشن که نیاز به ابزارها و قالب‌های گرانی دارد، است. سقف تیرچه بلوک به‌سادگی و با حداقل امکانات و تجهیزات قابل اجرا است.
استفاده از تیرچه بلوک در ساختمان‌های آجری بدین‌صورت است که این تیرچه‌ها باید بر روی دیوار حمال شناژ افقی ایجاد گردند و پهنای شناژ می‌بایست بین ۳۵تا۴۰ سانتی‌متر بوده و به ۴میلگرد با نمره ۱۲تا۱۴ مجهز باشد.
استفاده از تیرچه بلوک در ساختمان‌های بتنی نیز بدین‌صورت است که ارتفاع پل به سقف باید بلندتر از سقف باشد که این اختلاف ارتفاع را با بتن زاویه ۴۵درجه پرمی‌کنند اما مابقی سطح را با بتن سبک یا پوکه برای جلوگیری از سنگین‌شدن سقف هم سطح می‌کنند.
سقف تیرچه بلوک از محبوب‌ترین و پرکاربردترین نوع اجرای سقف در انواع سازه و ساختمان است. سهولت در اجرا، کاهش هزینه، سرعت اجرا، مقاومت بالا و مزایای بسیار دیگر را می‌توان برای سقف تیرچه بلوک برشمارد. از این نوع سقف در ساختمان‌های چندطبقه استفاده می‌شود که مراحل اجرای کار آن را با ذکر اجزا و مصالح موردنیاز برای شما بیان کردیم. ساکنین ساختمان‌های با سقف تیرچه بلوک می‌توانند با خیالی آسوده و با آرامش در منزل یا محل کار خود زندگی کرده و یا مشغول‌به‌کار باشند.
